Phẫu thuật đầu mặt cổ tương đối phức tạp, có liên quan nhiều đến các mốc giải phẫu quan trọng của cơ thể bao gồm thần kinh và mạch máu lớn. Việc cầm máu trong quá trình bóc tách là một trong những mục tiêu của phẫu thuật. Sử dụng dao cắt đốt siêu âm Ligasure trong phẫu thuật vùng đầu mặt cổ đã được báo cáo trong nhiều công trình, cho kết quả đáng tin cậy và an toàn. Tác dụng bao gồm cầm máu tốt, giảm thời gian phẫu thuật, giảm đau và hồi phục nhanh sau mổ.  Đây là một thiết bị có thể sử dụng tích hợp bao gồm kẹp đông máu, dập ghim, đông máu siêu âm cho phép cột buộc các mạch máu và bó mô, tổ chức. Khi dao siêu âm kẹp vào mô hoạt động, tạo ra sự ma sát nội bào trong mô, phá vỡ mối liên kết hydro, làm biến tính protein và thành lập khối đông dính. Mặc dù mức nhiệt giữa hai ngành của dao là cao, nhưng lại giảm thiểu tổn thương nhiệt lan tỏa sang hai bên dưới 1mm, cũng như ít tạo khói và ít gây dính tổ chức, vì vậy ít gây tổn thương các tổ chức xung quanh.

Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Trường Đại học Y Dược đã bước đầu sử dụng dao cắt đốt siêu âm Ligasure trong phẫu thuật đầu mặt cổ từ năm 2018. Ligasure được dùng tại khoa trong các phẫu thuật như nạo vét hạch cổ chọn lọc, phẫu thuật thùy nông tuyến mang tai bảo tồn dây VII, phẫu thuật ung thư hoặc u lành tính tuyến giáp,... Kết quả cho thấy dao Ligasure có tác dụng cắt đốt và cầm máu tốt, giảm thiểu thời gian phẫu thuật cũng như hạn chế các biến chứng sau mổ. Đây thực sự là một thiết bị an toàn và đáng tin cậy.

Những trường hợp đầu tiên đã được thực hiện phẫu thuật có sử dụng dao Ligasure

Trường hợp thứ nhất là bệnh nhân ung thư amiđan. Bệnh nhân nữ 64 tuổi vào viện vì nuốt khó kèm có khối u vùng cổ bên phải. Bệnh nhân không có tiền sử hút thuốc, uống rượu. Qua thăm khám lâm sàng phát hiện khối u amiđan bên phải, kích thước đo được trên MRI vùng cổ  -  mặt có thuốc cản quang là 13.8 x 28.8mm (hình 1A). Ngoài ra, bệnh nhân có hạch cổ nhóm II và III vùng cổ phải, kích thước hạch lớn nhất đo được là 16.0 x 22.7mm (hình 1B). Bệnh nhân được bấm sinh thiết khối u amiđan bên phải cho kết quả carcinoma tế bào biểu mô amiđan. Theo hệ thống phân loại giai đoạn TNM của AJCC phiên bản thứ 8, bệnh nhân được xếp loại T2N2bMo, tương ứng với giai đoạn IVA. Dựa vào bảng hướng dẫn điều trị NCCN của Hoa Kỳ 2018 dành cho ung thư vùng họng miệng, đối với bệnh nhân có phân loại hạch N2a hoặc N2b, cần được phẫu thuật cắt bỏ khối u nguyên phát vùng họng miệng kèm nạo vét hạch cổ cùng bên hoặc cả hai bên. Vì vậy, bệnh nhân này đã được phẫu thuật vào tháng 8 năm 2018 bao gồm: cắt bỏ rộng rãi khối ung thư nguyên phát vùng amiđan bên phải, kèm nạo vét hạch cổ cùng bên nhóm IIA, IIB, III, IV, V, VI, và bảo tồn tĩnh mạch cảnh trong, động mạch cảnh chung và dây thần kinh phụ (hình 2,3). Thời gian phẫu thuật nạo vét hạch < 1 tiếng. Dịch dẫn lưu sau mổ < 20ml. Bệnh nhân được rút hemovac dẫn lưu vào ngày thứ 2 sau phẫu thuật với lượng dịch dẫn lưu < 5ml. Hậu phẫu ổn định.

Trường hợp hai là phẫu thuật thùy nông tuyến mang tai, bảo tồn dây thần kinh VII cho bệnh nhân nam 58 tuổi, có tiền sử hút thuốc 20 gói/năm, vào viện vì khối u vùng góc hàm bên trái đã 2 năm, diễn tiến lớn dần. Thăm khám cho thấy khối u lớn kích thước 30mm, mềm, di động, ấn không đau. Nội soi kiểm tra vùng vòm mũi họng chưa thấy bất thường. Siêu âm phần mềm vùng cổ (13.02.2019) ghi nhận: tuyến nước bọt mang tai, dưới hàm hai bên chưa phát hiện bất thường. Nghi ngờ hạch bất thường vùng góc hàm trái. CT Scan vùng cổ có tiêm thuốc cản quang ghi nhận hạch góc hàm hai bên có bờ và giới hạn rõ, không có dấu hiệu xâm lấn kế cận (hình 4). Sinh thiết khối u góc hàm cho kết quả u Warthin. Bệnh nhân được phẫu thuật cắt bỏ thùy nông tuyến mang tai có bảo tồn dây thần kinh mặt (hình 5). Kết quả sinh thiết khối u sau phẫu thuật: tổ chức tuyến nước bọt phì đại kèm quá sản mô lympho phản ứng, không thấy mô ác tính. Ghi nhận hậu phẫu: không liệt mặt, hố mổ khô ráo, rút ống hemovac dẫn lưu vào ngày thứ hai sau mổ với lượng dịch < 5ml. Bệnh nhân xuất viện ngày thứ 7 sau mổ.

Trường hợp thứ ba là phẫu thuật tuyến giáp, bảo tồn dây thần kinh quặt ngược và tuyến cận giáp cho bệnh nhân nữ 53 tuổi, vào viện vì cảm giác khó chịu vùng cổ trước gây khó thở nhẹ kèm nuốt vướng. Siêu âm phần mềm vùng cổ cho thấy tuyến giáp bên trái có khối nang kích thước lớn 50 x 90 mm. Định lượng fT3, fT4, TSH trong giới hạn bình thường. Bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật (ngày 06.11.2019) thùy trái tuyến giáp, bảo tồn dây thần kinh quặt ngược và tuyến cận giáp có sử dụng dao Ligasure (hình 6). Đánh giá sơ bộ cùng ngày sau mổ: bệnh nhân không khàn tiếng, không tụ máu, đau nhẹ sau mổ và phục hồi hậu phẫu tốt.

Một bệnh nhân khác là nam 37 tuổi vào viện vì siêu âm có khối u thùy phải tuyến giáp kích thước 15x11x18mm (TiRADS IVb). Định lượng T3, fT4, TSH và thyroglobulin trong giới hạn bình thường. Siêu âm và CT Scan vùng cổ phát hiện chưa có di căn hạch. Bệnh nhân được phẫu thuật cắt thùy phải tuyến giáp kèm eo tuyến giáp (hình 7). Kết quả giải phẫu bệnh ghi nhận ung thư dạng nhú biệt hóa tốt. Đánh giá sau phẫu thuật: không khàn tiếng, không tụ máu, không đau sau mổ.

Đánh giá sau phẫu thuật là trên từng bệnh nhân được phẫu thuật có sử dụng dao siêu âm nên cỡ mẫu là chưa đại diện để có thể khái quát thống kê. Từ những trường hợp bệnh sơ lược kể trên trong bước đầu ứng dụng dao cắt đốt siêu âm Ligasure trong phẫu thuật vùng Đầu Mặt Cổ, việc sử dụng dao Ligasure được ghi nhận cho kết quả an toàn và có nhiều lợi ích. Đây là một tiến bộ trong lĩnh vực phẫu thuật vùng Đầu Mặt Cổ của Tai Mũi Họng cần được áp dụng rộng rãi.

Bệnh viện Trường Đại học Y Dược được thành lập vào năm 2002, quy mô ban đầu chỉ 200 giường, đến nay đã trở thành Bệnh viện công lập hạng I với gần 700 giường. Bệnh viện hiện có đầy đủ các chuyên khoa lâm sàng và cận lâm sàng, thực hiện nhiều kỹ thuật cao cùng trang thiết bị hiện đại, sẵn sàng đáp ứng tất cả nhu cầu khám chữa bệnh của nhân dân. Hằng năm, Bệnh viện tiếp nhận khám chữa bệnh cho trên 250.000 lượt bệnh nhân, trong đó phẫu thuật trên 10.000 người, điều trị gần 25.000 người.

TS. BS. Phan Hữu Ngọc Minh, Giảng viên Khoa Tai Mũi Họng, BV Trường ĐH Y Dược Huế